H 4η ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ ΚΑΙ Ο ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΕΤΑΞΑΣ

του Χρήστου Παππά

Πολλοί ιστορικοί, διαφόρων πολιτικών αποχρώσεων, έχουν ασχοληθεί κατά καιρούς με το καθεστώς της 4ης Αυγούστου. Άλλοι το χαρακτήρισαν ως «Μεταξική δικτατορία», ενώ άλλοι ως «Μοναρχοφασισμό». Άλλοι δ ε ως «Ελληνικό Εθνικοσοσιαλισμό». Με την ασφάλεια της παρέλευσης εξήντα και πλέον ετών από την εποχή που η χώρα εκυβερνάτο από τον Ιωάννη Μεταξά, θα προσπαθήσουμε να δώσουμε τα στοιχεία που απαιτούνται ώστε ο αναγνώστης να εξάγει τα δικά του συμπεράσματα για την τόσον λασπολογηθείσα ιστορική περίοδο.

- Τι πραγματικά συνέβη την 4η Αυγούστου ;

Το βράδυ της 4ης Αυγούστου 1936 έκλεισε μια κοινοβουλευτική περίοδος πολιτικής διακυβερνήσεως είτε με τη μορφή της Βασιλευόμενης Δημοκρατίας είτε με τη μορφή της Προεδρευομένης Δημοκρατίας, είτε ακόμη με τη μορφή της Στρατιωτικής Δικτατορίας, π.χ. δικτατορία Πλαστήρα ( 1922 ), δικτατορία Πάγκαλου ( 1926 ). Ο Ιωάννης Μεταξάς κληθείς από τον Βασιλέα Γεώργιο Β΄ ανέλαβε την πρωθυπουργία τον Απρίλιο του 1936 και στις 16 Απριλίου πήρε πανηγυρικά ψήφο εμπιστοσύνης από την Βουλή. Και τα δύο κόμματα, Λαϊκό και Φιλελεύθερο ( Βασιλικοί και Βενιζελικοί ), κυριολεκτικώς τον υπερψήφισαν με 241 ψήφους υπέρ, 16 κατά και 4 αποχές, βλέποντας στο πρόσωπό του τον ηγέτη εκείνο ο οποίος θα μπορούσε να βγάλει τη χώρα από το αδιέξοδο και τον διχασμό στον οποίο εκείνα την είχαν φέρει. Ο απόστρατος στρατηγός Μεταξάς, ηγέτης της Βασιλικής παρατάξεως κατά την περίοδο του Διχασμού, ήταν αρχηγός του κόμματος των Ελευθεροφρόνων το οποίο είχε λάβει ποσοστό 3,94% κατά τις εκλογές του Ιανουαρίου 1936. Παρ’ όλα αυτά υπερψηφίστηκε και έτυχε παλλαϊκής αναγνωρίσεως που μπορεί να κατανοήσει οποιοσδήποτε αναγνώσει τουλάχιστον τις εφημερίδες του Ιανουαρίου 1941, τότε που πέθανε ο Μεταξάς ή θα διαπιστώσει εάν παρακολουθήσει από τα «επίκαιρα» της εποχής τη συμμετοχή του λαού στην κηδεία του ( βεβαίως τα αφιερώματα σε εκείνη την ιστορική περίοδο που γίνονται σε τηλεοπτικές εκπομπές επιμελώς προνοούν να μην μεταδίδουν τις σκηνές αυτές ).

Μετά τις εκλογές του Ιανουαρίου 1936 οι δύο κυρίαρχες πολιτικές παρατάξεις δεν μπορούσαν να σχηματίσουν αυτοδύναμη κυβέρνηση και ρυθμιστής στις εξελίξεις αναδείχθηκε το Κ.Κ.Ε. το οποίο δια πρώτη φορά ήρθε σε συμφωνία με αστικό κοινοβουλευτικό κόμμα στις εκλογές για το Προεδρείο της Βουλής με το περίφημο «Σύμφωνο» Σοφούλη-Σκλάβαινα. Ο κομμουνισμός έχοντας τις ρίζες του στην εβραϊκή κοινότητα της Θεσσαλονίκης ήδη είχε δράσει αντεθνικά κατά την Μικρασιατική Εκστρατεία της οποίας «όχι μόνο χάρηκε την ήττα, αλλά και την επεδίωξε». Το Κ.Κ.Ε. βλέποντας έναν αντικομουνιστή ηγέτη στην εξουσία, αρχίζει τις κινητοποιήσεις εναντίον του Μεταξά με αποκορύφωμα τις ταραχές που ξέσπασαν στη Θεσσαλονίκη το Μάιο του 1936, με αφορμή την απεργία των καπνεργατών. Ο Μεταξάς δείχνει για πρώτη φορά τον δρόμο που θα ακολουθήσει. Αφού επιβάλει την τάξη, ορίζει νέα ημερομίσθια και καθιερώνει για πρώτη φορά στα εργατικά πράγματα τον όρο της υποχρεωτικής διαιτησίας. Οι προσπάθειες όμως των κομμουνιστών εναντίον του Μεταξά του οποίου τα φιλεργατικά αισθήματα θα μπορούσαν να τους στερήσουν την πολιτική πελατεία, δεν σταματούν αλλά εντείνονται και συνεπικουρούνται και από δηλώσεις πολιτικών αρχηγών όπως αυτή του Σοφούλη που έλεγε ότι μετά το πέρας της πεντάμηνης εξουσιοδότησης που πήρε ο Μεταξάς τον Απρίλιο του ’36 θα πάψει η υποστήριξη στο πρόσωπό του. Οι κομμουνιστές αναγγέλλουν γενική πανελλαδική απεργία για τις 5 Αυγούστου και όλα δείχνουν ότι αρχίζουν τις κινήσεις για την βίαια αρπαγή της εξουσίας, κάτι που συνάδει και με το πρόγραμμά τους και με την ιδεολογία τους. Η γενική απεργία και η σύσταση «λαϊκού μετώπου» είναι το πρώτο σκαλοπάτι προς την εξουσία. Το βράδυ της 4ης Αυγούστου 1936 ο Μεταξάς πηγαίνει στα Ανάκτορα να συναντήσει τον Βασιλέα Γεώργιο Β΄ . Έχει μαζί του έτοιμα τα Διατάγματα που προβλέπουν την αναστολή ορισμένων διατάξεων του Συντάγματος και τη διάλυση της Βουλής. Η μεταβολή επιτυγχάνεται ταχύτατα και αναίμακτα. Το ίδιο βράδυ συγκάλεσε εκτάκτως υπουργικό συμβούλιο και το μόνο μέτρο που πήρε ήταν να τοποθετήσει δύο Ευζώνους στην είσοδο του Υπουργείου Εξωτερικών με την εντολή να επιτρέπουν την είσοδο στους υπουργούς και να απαγορεύουν την έξοδο σε όλους. Αυτό αποτελεί έκτοτε μοναδικό ιστορικό προηγούμενο διεθνώς. Δηλαδή επιβολή δικτατορίας με δύναμη μόλις δύο στρατιωτών. Ο κοινοβουλευτισμός χρεοκόπησε και ο Μεταξάς έδωσε τη χαρακτηριστική βολή. Ενήργησε ως στρατιωτικός και ως σπουδαίος ηγέτης με συναίσθηση της δυνάμεώς του. Η αποφασιστικότης του Μεταξά απέτρεψε την εμφύλια διαμάχη και τον κομμουνιστικό κίνδυνο. Το νέο καθεστώς είναι γεγονός. Από ραδιοφώνου εκφωνεί ομιλία στις 10 Αυγούστου, μια ομιλία ασυνήθιστη για τα ελληνικά πράγματα όπου μεταξύ άλλων διαφαίνεται η μέριμνα του νέου καθεστώτος δια την νεολαία.

«Σήκω επάνω, ελληνική νεολαία. Δεν υπάρχει δια σε άλλη πραγματικότης παρά η ελληνική πατρίς, μόνον εκεί θα επανεύρεις τον εαυτόν σου. Μόνον μέσα εις τας εθνικάς παραδόσεις θα επανεύρης τον προορισμόν σου. Μόνον μέσα εις τον ελληνικόν πολιτισμόν θα επανεύρης τα ιδανικά σου και τα όνειρά σου. Χωρίς αυτά δεν ημπορείς να ζήσης, ελληνική νεολαία. Μόνον εκείνα τα οποία σου εδημιούργησεν η ελληνική ιστορία αποτελούν το σώμα σου και την ψυχή σου. Τα ξένα κατασκευάσματα, με τα οποία ηθέλησαν να σε παρασύρουν οι αγύρται με τους παράφρωνας ρωμαντισμούς των, είναι ψεύτικα δια σε και αποτελούν δηλητήριον. Διότι, εννόησέ το, δεν μπορείς να ζήσης αλλέως παρά ελληνικά μέσα εις την φυλήν σου και μόνον εκεί μέσα θα εύρης τον λόγον και τον προορισμόν της υπάρξεώς σου, Και τότε θα ιδής ότι θα επανεύρης την χαράν και την αισιοδοξίαν, αι οποίαι σου έλειψαν. Και όταν θα τας επανεύρης, θα ιδής με τι ευκολίαν θα υπερπηδήσης τα εμπόδια και τας δυσκολίας της ζωής και τι μέλλον θα παρασκευάσης και δια τον εαυτό σου και δια την Ελλάδα, εις την οποίαν ανήκεις αναποσπάστως».

- Χαρακτηριστικά και έργο του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου

Η μεταβολή έτυχε της λαϊκής αποδοχής και επανατοποθέτησε τα πράγματα στη σωστή του βάση. Το κράτος έγινε κράτος, η νεολαία απέκτησε όραμα και ιδανικά και η εργατική και η αγροτική τάξη ξέφυγε από τα νύχια των εργατοπατέρων - αγροτοπατέρων πολιτικάντηδων και του διεθνούς κομμουνισμού, και βρήκε στο πρόσωπο του Μεταξά έναν αρωγό των δικαίων της. Επί 4ης Αυγούστου καθιερώθηκε η κοινωνική ασφάλιση και ιδρύθηκε το Ι.Κ.Α. Καθιερώθηκε το 8ωρο και επεβλήθη η άδεια των εργαζομένων. Η Ελλάς συμμετείχε στο υπό τη γερμανική αιγίδα πρόγραμμα «Χαρά και Εργασία». Καταπολεμήθηκε και εξαρθρώθηκε ο κομμουνισμός. Ιδρύθηκε το Εθνικόν Ίδρυμα Ραδιοφωνίας. Εκσυγχρονίσθηκαν οι Ένοπλες Δυνάμεις. Ο Μεταξάς με τον διορατικό στρατιωτικό νου του έβλεπε τον μεγάλο πόλεμο που ερχόταν στην Ευρώπη και προετοιμάστηκε γι’ αυτόν. Κορυφαίο έργο του καθεστώτος ήταν η οργάνωση της νεολαίας σε πανελλαδικό πλαίσιο σε έναν οργανισμό, την Εθνική Οργάνωση Νεολαίας, την θρυλική Ε.Ο.Ν. Οι νέοι της Ε.Ο.Ν. θα ήσαν οι δημιουργοί του έπους του 1940. Ο Μεταξάς στο θέμα της Ε.Ο.Ν. είχε δώσει ιδιαίτερη βαρύτητα. Το εθεώρη προσωπικό του έργο, έργο ζωής. Ομοίως καλλιεργήθηκαν και προστατεύτηκαν τα γράμματα και οι τέχνες. Οι κολοσσοί των γραμμάτων και των τεχνών του Μεσοπολέμου ύμνησαν και έκλαψαν για τον θάνατο του Μεταξά. Περιέχονται και αυτά τα γραπτά στον τύπο της εποχής, φυσικά όμως δεν συμφέρει να τα γνωρίζει ο κατά τα άλλα ενήμερος ελληνικός λαός. Το νέο καθεστώς βεβαίως δεν εχαρακτηρίζετο μόνο από τις επηυξημένες εξουσίες του πρωθυπουργού ή ( κατά την φρασεολογία του καθεστώτος ) Αρχηγού και Εθνικού Κυβερνήτου. Υπήρχε και έτερος ισχυρός πόλος εξουσίας, το Παλάτι. Ο Βασιλιάς Γεώργιος Β΄ έβλεπε την 4η Αυγούστου σαν μία προσωρινή μεταβολή και δεν ενστερνίζετο τις ιδέες του Ιωάννη Μεταξά. Ιδιαίτερα στην περίπτωση της Ε.Ο.Ν. έφερε αρκετά προσκόμματα. Πολύ δ ε περισσότερο κατά την άσκηση της εξωτερικής πολιτικής έφερε αντιρρήσεις και άφησε λίγα περιθώρια ελιγμών στον Μεταξά. Ο Γεώργιος δεν ήτο απλώς αγγλόφιλος. Θα μπορούσε χωρίς ενδοιασμό να χαρακτηρισθεί ως αγγλόδουλος. Η υποβόσκουσα αντιπαλότητα μεταξύ του Εθνικού κράτους του Ιωάννη Μεταξά και της Αυλής θα διαρκέσει έως και το 1940. Στις 8 Αυγούστου του 1940 ο Μεταξάς αναρωτιόταν στο ημερολόγιό του : «Τίνος το τέρμα εγγίζει ;».

Τα χαρακτηριστικά της 4ης Αυγούστου ομοίαζαν με τα χαρακτηριστικά τόσον του ιταλικού Φασισμού όσο και του γερμανικού Εθνικοσοσιαλισμού. Μόνο που το καθεστώς της 4ης Αυγούστου δεν προήλθε από τον πολιτικό αγώνα ενός επαναστατικού κινήματος ή κόμματος όπως συνέβη σε Ιταλία και Γερμανία. Βεβαίως ο Μεταξάς, αν μελετήσει κανείς τις σκέψεις του στα κείμενά του, τους λόγους του και πολύ περισσότερο στο τετράδιο σκέψεων και το ημερολόγιό του, θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως ένας συντηρητικός επαναστάτης. Έτσι τον χαρακτηρίζει ο υπουργός Τύπου, Νικολούδης, σε άρθρο του στο περιοδικό «Το Νέον Κράτος» ( τ.42, Φεβρουάριος 1941 ) :

«Ο Μεταξάς δεν υπήρξεν απλούς πολιτικός και στρατιωτικός, η διπλή αυτή μορφή, που έδωσε εις την ελληνικήν ιστορίαν τους μεγαλυτέρους μας πολιτικούς άνδρας. Ο Ιωάννης Μεταξάς υπήρξεν ένας εθναπόστολος, ένας μεταρρυθμιστής, ένας συντηρητικός επαναστάτης -εάν επιτρέπεται η έκφρασις- και εν ταυτώ και πνευματικός άνθρωπος και μέγας οικοδόμος και οργανωτής και κοινωνικός φιλόσοφος και προφήτης... Επαναστάται υπήρξαν πολλοί εις την ιστορίαν, αλλά πόσοι ηδυνήθησαν εις την θέσιν αυτού που εκρήμνισαν να βάλουν κάτι το καλύτερον και διαρκές; Ολίγοι. Πολύ ολίγοι. Μεταξύ αυτών ο Μεταξάς, ο οποίος ενώ βαθύτερα ήτο ένας επαναστάτης, πρώτα, ημπορούμεν να είπωμεν, εύρισκε το νέον και κατόπιν αντικαθίστα το παλαιόν, και τούτο βραδέως, προσεκτικώς, ανωδύνως. Η επαναστατικότης του ήτο εξελικτική όχι ανατρεπτική. Μέγας δεξιοτέχνης...Έτσι μετέβαλε το πολίτευμα, μετερρύθμιζε την κοινωνίαν, ήλλαζεν εντελώς το περιεχόμενον του εθνικού μας βίου, και όμως δεν έχυσε μίαν σταγόνα αίματος, και ουδείς ησθάνθη γύρω του τον παραμικρόν κλονισμόν, την παραμικράν ανωμαλίαν. Γνωρίζετε πολλά τοιαύτα κατορθώματα εις την ιστορίαν;».

Ο Ιωάννης Μεταξάς μπορεί να ήτο μικρός το δέμας, προσέφερε όμως τεράστιο έργο και ήτο ένας εξαιρετικός στρατιωτικός και πολιτικός νους. Λίγο πριν την έκρηξη του πολέμου του 1940 προετοίμαζε το Σύνταγμα και τις Αρχές ενός νέου καθεστώτος. Η πορεία ανετράπη από τον πόλεμο και πολύ περισσότερο από τον απροσδόκητο και ύποπτο θάνατό του τον Ιανουάριο του 1941. Λέγεται με μεγάλη βάση αληθείας ότι «τον φάγανε οι Άγγλοι». Εξήντα χρόνια μετά, το ευκολότερο για τους εχθρούς των εθνικών ιδεών είναι το «ανάθεμα» στον Μεταξά και στο καθεστώς της 4ης Αυγούστου. Δεν πρέπει να γνωρίσει ο λαός ότι στα τέσσερα και πλέον χρόνια διακυβερνήσεως Ιωάννου Μεταξά και καθεστώτος 4ης Αυγούστου η Ελλάς εγνώρισε την πρόοδο και την δόξα. Το καθεστώς του Μεταξά σύμφωνα με την πολιτική ορολογία θα χαρακτηρισθεί ως δικτατορία. Εξετάζοντας όμως επισταμένα το έργο, τις ιδέες και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, κάτι που φυσικά δεν μπορεί να γίνει σε ένα μικρό άρθρο, μας επιτρέπεται να χαρακτηρίσουμε την 4η Αυγούστου ως μια εθνική επανάσταση. Τα κείμενα και οι λόγοι του Ιωάννου Μεταξά διαπνέονται από έναν ακραιφνή εθνικιστικό λόγο με σαφή τον κοινωνικό προσανατολισμό και τις ιδέες της κοινωνικής δικαιοσύνης.

- Εθνική Οργάνωσις Νεολαίας Η ιστορία του Ελληνικού φαλαγγιτισμού

Νοέμβριος 1937. Η Ευρώπη λίγο πριν το μεγάλο πόλεμο

Στη Γερμανία συντελείται κοσμογονία. Η Εθνικοσοσιαλιστική Επανάσταση ανατρέπει το σαθρό κατεστημένο και δημιουργεί μια νέα Γερμανία. Το Εθνικοσοσιαλιστικό κόμμα των Γερμανών Εργατών υπό τον Αδόλφο Χίτλερ αριθμεί εκατομμύρια μέλη. Η Νεολαία ένστολος, φέροντας το περιβραχιόνιο με τον αγκυλωτό σταυρό, βρίσκεται στην πρωτοπορία του αγώνα. Είναι η περίφημος Hitlerjugend.

Στην Ιταλία δεκατέσσερα χρόνια πριν, οι επαναστάτες φασίστες του Μουσολίνι με την πορεία προς τη Ρώμη χαράσσουν τη μεγάλη πορεία προς το μέλλον της Φασιστικής Ιταλίας. Οι νέοι Φασίστες με τα μαύρα πουκάμισα, φέροντας τον πέλεκυ με τις δέσμες, δημιουργούν τη νέα Ιταλία. Στην Ισπανία οι νέοι Φαλαγγίτες του Jose Antonio Primo de Rivera, δολοφονημένου από την κόκκινη αντίδραση, δίνουν μαζί με τον επαναστατημένο στρατό δια των όπλων των υπέρ πάντων αγώνα. Στη θέση της καρδιάς στα πουκάμισά τους είναι κεντημένα τα πέντε κόκκινα βέλη της Φάλαγγος. Στην Ελλάδα αυθόρμητα νέοι Έλληνες και Ελληνίδες οργανώνονται σε σχηματισμούς. Πρώτη η Πελοπόννησος. Αυστηρή ματιά, χέρι τεταμένο και πίστη σε ένα λαμπρό μέλλον. Φτιάχνονται οι πρώτες στολές και στο πηλίκιο μπαίνει ο διπλούς πέλεκυς. Είναι παιδιά αυτών που μεγάλωσαν την Ελλάδα αλλά και συγχρόνως τη δίχασαν. Αν και η οργάνωσή τους δεν ξεπήδησε από αιματοβαμμένους αγώνες στην πολιτική παλαίστρα και στο πεζοδρόμιο, τους διακρίνει η αιώνια νεανική ορμή και η επιθυμία κατάλυσης κάθε σαθρού απομειναριού του αμαρτωλού κοινοβουλευτικού παρελθόντος και της κόκκινης συνωμοσίας. Στην εξουσία βρίσκεται ήδη ο Στρατηγός Ιωάννης Μεταξάς, ήρωας των Βαλκανικών Πολέμων, που στις 4 Αυγούστου 1936 εγκαθίδρυσε ένα νέο καθεστώς, εθνικό, λαϊκό, αντικοινοβουλευτικό, αντικομμουνιστικό, φιλεργατικό και φιλαγροτικό, ένα καθεστώς που έφερε τα στοιχεία του εθνικιστικού ανέμου που έπνεε στην υπόλοιπη Ευρώπη.

Κορυφαίο έργο του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου υπήρξε η δημιουργία της Εθνικής Οργανώσεως Νεολαίας, της περιφήμου Ε.Ο.Ν. Αυτή απετέλεσε μία μαζική οργάνωση νέων ηλικίας από 8 έως 25 ετών και ήτο έργο προσωπικό του Ιωάννου Μεταξά ο οποίος έβλεπε ότι το μέλλον του Έθνους ήταν στα χέρια των νέων. Προσεπάθησε δια της οργανώσεώς τους να τους δώσει υγιή ιδεώδη και εθνική υπερηφάνεια. Αν δεν μεσολαβούσε ο πόλεμος και ο θάνατος του Ιωάννου Μεταξά, η Ε.Ο.Ν. θα εξελίσσετο σε έναν κομματικό μηχανισμό του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου και θα αποτελούσε το φυτώριο και τον κύριο μοχλό του νέου συντεχνιακού κράτους που οραματίζετο ο Μεταξάς. Η δημιουργία της Ε.Ο.Ν. δεν ήταν μία εύκολη υπόθεσις που μπορούσε να πραγματωθεί με μία απλή πρωθυπουργική απόφαση. Και αυτό διότι ο Μεταξάς δεν ήτο ο απόλυτος άρχων και ο κυρίαρχος των πολιτικών εξελίξεων της εποχής του. Έπρεπε να περάσει πρώτα από τις συμπληγάδες πέτρες της αντίδρασης του Παλατιού και του αστισμού για να κυριαρχήσει. Η Ιστορία της Ε.Ο.Ν. έχει πολύ μικρότερη χρονική διάρκεια από την Ιστορία του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου. Οι πρώτοι πυρήνες δημιουργήθηκαν στην Πάτρα και τους Γαργαλιάνους στο τέλος του 1937. Η 7η Νοεμβρίου 1937 καθιερώθηκε ως η επέτειος δημιουργίας της Οργανώσεως. Στις 31 Δεκεμβρίου 1937 έγινε η ορκωμοσία των 500 πρώτων Φαλαγγιτών της Αθήνας οι οποίοι απετέλεσαν το πρώτο επίσημα ανεγνωρισμένο τμήμα της Ε.Ο.Ν., παρ’ όλο που οργανωμένα τμήματα υπήρχαν ήδη και σε άλλα μέρη της Ελλάδος των οποίων η επίσημη εισδοχή έγινε αργότερα. Η εκδήλωση χαιρετίστηκε από τον ίδιο τον Μεταξά ο οποίος στον χαιρετισμό του έδωσε με απλά λόγια το σκοπό της δημιουργίας της Ε.Ο.Ν. - ... Τραβήξατε μπροστά με θάρρος και με χαράν, την χαράν της Νεότητος, εις την ζωήν σας έχοντες πάντα υπ’ όψιν σας ότι δεν είσθε μόνοι, αλλ’ ότι ο καθένας από σας είναι αλληλεγγύως συνδεδεμένος με όλους τους συναδέλφους του, οι οποίοι έδωκαν τον ίδιον όρκον καθώς και η κάθε μία από σας είναι αλληλεγγύως συνδεδεμένη με όλας τας συναδέλφους της, αι οποίαι έδωκαν τον ίδιον όρκον. Η ένωσις αποτελεί την δύναμιν. Αυτό μη το λησμονήσετε ποτέ εις την ζωήν σας και καταστείλατε κάθε ατομικήν ιδιοτροπίαν υπέρ της διατηρήσεως της ενώσεως του συνόλου σας. Ο δρόμος τον οποίον έχομεν να τραβήξωμεν είναι μακρύς, όσοι δ ε δεν τον φέρωμεν εις πέρας, θα τον αφήσωμεν ως κληρονομίαν δια σας, δια να τον φέρητε σεις εις πέρας, όπως και σεις θα τον αφήσητε μίαν ημέραν κληρονομίαν εις τους νέους της εποχής της μελλούσης. Ο δρόμος μας δεν τελειώνει. Όπως δεν τελειώνει ποτέ η Ελλάς. Αλλά εις κάθε βήμα του δρόμου αυτού πρέπει να έχητε μπροστά εις τα μάτια σας την δόξαν και το μεγαλείον της Πατρίδος και την επιβολήν και την κυριαρχίαν εις το εσωτερικόν υπέρ των ιδεών της Πατρίδος, τας οποίας εξεδήλωσεν η 4η Αυγούστου.

- Η κατάταξις στην ΕΟΝ

Η κατάταξις των νέων στην Ε.Ο.Ν. ήταν εθελοντική, μαζικοποιήθηκε όμως από το 1939, όταν εξέλιπε ακόμη ένα εμπόδιο, που ήταν ο έμπιστος του βασιλιά Γεωργίου υπουργός Παιδείας Γεωργακόπουλος, ο οποίος δεν έβλεπε με καλό μάτι την είσοδο της Ε.Ο.Ν. στα σχολεία. Ο αγγλόφιλος βασιλιάς, μετά το ζήτημα που ενέσκηψε με τη διαδοχή του Αρχιεπισκόπου Αθηνών στα τέλη του 1938, ενέδωσε στην απαίτηση του Μεταξά να απομακρυνθεί ο έμπιστός του και να αναλάβει ο ίδιος το Υπουργείο Παιδείας. Ο Μεταξάς ανέλαβε τα επιπλέον καθήκοντα της Παιδείας στις 29 Νοεμβρίου 1938, με επιδίωξη την απόλυτο ενσωμάτωση των καθ’ αυτό εκπαιδευτικών ζητημάτων με τας αρχάς και τους σκοπούς της 4ης Αυγούστου. Επίσης, σε ό,τι αφορά τις σχέσεις της Ε.Ο.Ν. με το Σχολείο ο Μεταξάς ήτο κάθετος. Δεν θεωρεί την Ε.Ο.Ν. θεσμό ανταγωνιστικό του Σχολείου αλλά αλληλοσυμπληρούμενο. Καθ’ όλην την διάρκειαν του 1938 μπαίνουν οι βάσεις για την δημιουργία της μεγάλης Ε.Ο.Ν. Από τις αρχές του χρόνου αρχίζει να εκδίδεται το ιδεολογικό όργανο της Ε.Ο.Ν. « Η Νεολαία » και δημιουργούνται συνεχώς καινούρια τμήματα. Οι αντιδράσεις προς την Ε.Ο.Ν. όμως εσυνεχίζοντο, όχι από τους νέους οι οποίοι βρήκαν στην Οργάνωση μια δημιουργική δραστηριότητα κι ένα υψηλό ιδανικό, αλλά από την κεντρική εξουσία και ιδιαίτερα από το Παλάτι. Ο Βασιλεύς έβλεπε ότι ο Μεταξάς αύξανε την επιρροή του τόσο στο λαό αλλά και ιδιαίτερα στη Νεολαία και ότι η Ε.Ο.Ν. είχε όλα αυτά τα στοιχεία που θα την παρομοίαζαν με την ιταλική φασιστική νεολαία και την γερμανική Hitlerjugend. Η ύπαρξις άλλων νεολαιών, παραθρησκευτικών, πολιτιστικών, κ.λ.π., συχνά παραρτημάτων διεθνιστικών οργανώσεων (ΧΑΝ, ΧΕΝ, Πρόσκοποι, κ.λ.π.), απετέλεσε ένα ακόμη εμπόδιο στη δημιουργία μιας πανελλαδικής και εθνικής Οργάνωσης Νεολαίας. Ο Μεταξάς κατάφερε να κάμψει τις αντιρρήσεις Βασιλέως και Διαδόχου, χάρις στην εμμονή του στο ζήτημα της Νεολαίας αλλά και στη μαζικότητα που έπαιρνε αυτή. Έτσι λοιπόν, οι Οργανώσεις αυτές διαλύθηκαν τον Ιούνιο του 1939. Ο συμβιβασμός Παλατιού και Μεταξά στο ζήτημα της Νεολαίας είχε επιτευχθεί από τον Δεκέμβριο του περασμένου έτους, όταν απενεμήθη στον Διάδοχο ο τιμητικός βαθμός του Γενικού Αρχηγού. Ουσιαστικός Αρχηγός της Ε.Ο.Ν. ήταν ο ίδιος ο Μεταξάς έχοντας το βαθμό του Γενικού Επιθεωρητή και ο οποίος θα όριζε τον εκάστοτε Κυβερνητικό Επίτροπο. Τον Νοέμβριο του 1939 η Ε.Ο.Ν. αριθμεί πάνω από 750 000 μέλη που προέρχονται απ’ όλες τις κοινωνικές τάξεις. Πλούσιοι και πτωχοί, αγόρια και κορίτσια, παιδιά του Σχολείου αλλά και της εργασίας, ίσα και αλληλέγγυα μεταξύ τους, φορώντας την ίδια σκουρόχρωμη μπλε στολή και χαιρετώντας με προτεταμένο το δεξί χέρι, με ενθουσιασμό προσβλέπουν σε αυτό που λέει ο Ύμνος τους: ΜΙΑ ΕΛΛΑΔΑ ΝΕΑ. Τον Μάιο του 1939 επικυρώνεται ο Κανονισμός Εσωτερικής Λειτουργίας της Ε.Ο.Ν. και δι’ αυτού ορίζονται όλα τα διοικητικά καθήκοντα και ο τρόπος λειτουργίας. Το όνειρον του Μεταξά για μια εθνική νεολαία παίρνει πλέον σάρκα και οστά. Για τον Μεταξά η Ε.Ο.Ν. ήτο έργο ζωής επί του οποίου στήριζε τις μέγιστες ελπίδες. Η Ε.Ο.Ν. ήτο γι’ αυτόν το πολυτιμότερον έργον του ως πολιτικού προσώπου. Η Ε.Ο.Ν. γίνεται το επίκεντρο της καθημερινής ζωής των νέων σε όλη την Ελλάδα, από την μικρότερη κωμόπολη και χωριό έως τα μεγάλα αστικά κέντρα. Παντού νέοι και νέες δραστηριοποιούνται υπό τας διαταγάς της Οργανώσεως. Διοργανώνονται αθλητικοί αγώνες, καλλιτεχνικές παραστάσεις, γίνεται εθνική διαπαιδαγώγηση και εθνική διαφώτιση, σύμφωνα με τις κοινωνικές και πολιτικές κατευθύνσεις της 4ης Αυγούστου. Τα νεαρά αγόρια εκπαιδεύονται σε στρατιωτικές ασκήσεις για να είναι προετοιμασμένα σε αυτά που θα αντιμετωπίσουν αργότερα ως άνδρες. Από το σύνολο των νέων διακρίνονται οι άριστοι. Η αξιοκρατία ασχέτως κοινωνικής προελεύσεως αποτελεί βασικό στοιχείο της Οργανώσεως. Οι καλύτεροι επιβραβεύονται με ηθικές αμοιβές. Πρώτα και πριν απ’ όλα η συμμετοχή της Ε.Ο.Ν. στην κοινωνία στηρίζεται στον εθελοντισμό. Τα αγόρια και τα κορίτσια της Ε.Ο.Ν. προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στην Πρόνοια. Δυόμισι χρόνια μετά την ίδρυσή της, τον Μάιο του 1940 πραγματοποιείται στην Αθήνα, στο κτίριο της Παλαιάς Βουλής, το Δεύτερο Πανελλήνιο Συνέδριο της Ε.Ο.Ν. Ο Μεταξάς στο λόγο του χαριτολογώντας προέτρεψε τους συμμετέχοντες να μην επηρεασθούν από το περιβάλλον της αίθουσας η οποία είχε κτιστεί για άλλους λόγους, αναφέροντας για τον κοινοβουλευτισμό ότι «εφύγαμεν από αυτά πλέον». Επίσης τους παρότρυνε να πουν με θάρρος και πίστη τις απόψεις τους σε οιανδήποτε ελληνική γλώσσα και με οιονδήποτε ύφος, για να μπορέσει το Συνέδριο να καταλήξει σε πρακτικά συμπεράσματα. Η Ε.Ο.Ν. ευρίσκεται τότε στον Κολοφώνα της δόξης της. Πάνω από ένα εκατομμύριο μέλη (1.250.000) συμμετέχουν στην Οργάνωση. Μια νέα γενιά αποκομμένη από τα κομματικά μίση του παρελθόντος, ενεργή, δυνατή και με πίστη στο μέλλον αρχίζει να διαμορφώνεται. Είναι η γενιά που θα δημιουργήσει το Έπος των Βορειοηπειρωτικών βουνών στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο του 1940. Εξίσου μεγάλη ήταν και η προσφορά των νέων της Ε.Ο.Ν. που δεν πολέμησαν λόγω ηλικίας και παρέμειναν στα μετόπισθεν. Δυστυχώς η μεγαλειώδης προσπάθεια του Μεταξά για την Νεολαία ανεκόπη λόγω του υπό ανεξιχνίαστες συνθήκες θανάτου του τον Ιανουάριο του 1941. Παρ’ όλη την έλλειψη του Αρχηγού η Οργάνωσις, όπως διαφαίνεται από την προκήρυξη του Κυβερνητικού Επιτρόπου στις 2/2/1941, θέλει και θα συνεχίσει να υφίσταται και χωρίς την παρουσία του Ιωάννου Μεταξά: « Απαιτώ από τους Βαθμοφόρους όπως αντιληφθούν και μη λησμονήσουν ποτέ, ότι εις υπάρχει και παραμένει και θα παραμείνει πάντοτε Αρχηγός της Ε.Ο.Ν., ο Ιωάννης Μεταξάς ». Η Ε.Ο.Ν. θα διαλυθεί μετά την κατάρρευση του μετώπου τον Απρίλιο του 1941, θα διατηρήσει όμως την αίγλη της και το μύθο της. Δεν είναι τυχαίο ότι οι κομμουνιστές ονόμασαν την αντιστασιακή νεολαιίστικη οργάνωσή τους Ε.Π.Ο.Ν., όνομα ομόηχο του Ε.Ο.Ν., που συνειρμικά παραπέμπει στην Εθνική Οργάνωση Νεολαίας, εκμεταλλευόμενοι έτσι τα πατριωτικά αισθήματα του ελληνικού λαού. Η Ε.Ο.Ν. ήτο ένα από τα κορυφαία έργα του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου και προσωπικά του Εθνικού Κυβερνήτη Ιωάννου Μεταξά. Αν και με ολιγόχρονη Ιστορία, σφράγισε με την παρουσία της μια εποχή και αποτελεί πρότυπο οργάνωσης Νεολαίας ακόμα και σ’ ένα σύγχρονο Λαϊκό Εθνικό Κράτος.

- Ο Ύμνος της 4ης Αυγούστου

Γιατί χαίρεται ο κόσμος και χαμογελάει, πατέρα, γιατί λάμπει ο ήλιος έτσι γιατί φέγγει έτσι η μέρα; Γιατί σαν αυτή, παιδί μου, την ημέρα τη χρυσή που τη χαίρεσαι και συ στέρεψε το μαύρο δάκρυ κλείσανε πολλές πληγές, αψηλώσανε τα στάχυα κι ένα γύρω όλα τα βράχια εγινήκαν ανθοβούνια και χρυσοπηγές. Μιαν ημέρα σαν ετούτη την ολόφωτη κι ωραία ξεδιπλώθηκε και πάλι η γαλάζια μας Σημαία που ’χει τ’ ουρανού το χρώμα και σκεπάζει τ’ άγιο χώμα που ελεύθερος πατάς.Κι έτσι με χαρά κι ελπίδα για μιαν ένδοξη Πατρίδα η Σημαία κυματίζει μ’ ένα Ταν ή επί Τας!- Ο Ύμνος της ΕΟΝ Στην γλυκειά μας την Πατρίδα την τρανή κι ιστορική συ απόμεινες ελπίδα Νεολαία Ελληνική.Την ολόθερμη ψυχή της εθνική φωτίζει αυγή κι ο Μεγάλος Κυβερνήτης πάντα εμπρός την οδηγεί.Εμπρός για μια Ελλάδα νέα, εμπρός, μ’ ελληνική καρδιά, εμπρός, περήφανα, γενναία, ναι, της Ελλάδος τα παιδιά.Εμπρός, η δόξα η παληά μας να ξαναζήση είναι καιρός με τον μεγάλο Βασιληά μας, εμπρός, πάντοτε εμπρός!- Η Ε.Ο.Ν. έργο ζωής για τον Μεταξά Ο Μεταξάς θεωρούσε την Ε.Ο.Ν. ως το μεγαλύτερο πολιτικό του έργο. Στο λόγο του προς τους περιφερειακούς διοικητάς της Ε.Ο.Ν. στις 26 Μαίου 1940, έλεγε: «Ηξεύρετε ότι δι’ εμέ η Ε.Ο.Ν. είναι το πολυτιμώτερον πράγμα το οποίον έχω ως πολιτικόν πρόσωπον. Η επιτυχία του είναι για με επιτυχία όλης της πολιτικής μου ζωής, αλλά η επιτυχία της Νεολαίας είναι συγχρόνως και η επιτυχία του μέλλοντος του έθνους...». Ομοίως εις το Ημερολόγιό του αποκαλεί πολλές φορές τους νέους και τις νέες της Ε.Ο.Ν. «τα παιδιά μου», γιατί πραγματικά στάθηκε στη Νεολαία της Ε.Ο.Ν. όχι μόνο σαν αρχηγός αλλά και σαν πατέρας. Στο διάγγελμά του της 7ης Νοεμβρίου 1940 για την 3η επέτειο από την ίδρυση της Ε.Ο.Ν., αναφέρει: «Φαλαγγίτες και Φαλαγγίτισσες, Σκαπανείς και Σκαπάνισσες, Σήμερον συμπληρώνονται τρία χρόνια από τότε που εδημιουργήθηκε η Ε.Ο.Ν. μας. Στα τρία αυτά χρόνια ανατρέψατε κάθε αντίδρασι και κατακτήσατε τη θέσι σας. Βήμα προς βήμα σας παρακολούθησα με αγωνία, μήπως και δεν φανήτε αντάξιοι της αποστολής της ιστορικής, όπου σας έταξα εθελοντές μαχητές του αγώνος μας για την Αναγέννηση του μεγάλου μας Έθνους. Και έτσι βαδίζοντες μαζί ενικήσαμε, παιδιά μου, μια πολύ μεγάλη νίκη για την Ελλάδα. Βέβαια δεν ετελειώσαμε τον αγώνα μας. Ο αγών μας αυτός θα συνεχίζεται πάντοτε. Γιατί πάντοτε πρέπει να τελειοποιούμεθα και να ανυψούμεθα. Κάθε νίκη δεν είναι ένα τέρμα , αλλά μια αφετηρία για ανώτερες κατακτήσεις και μεγαλύτερους αγώνες. Κάθε νίκη επαυξάνει τις ευθύνες και τις υποχρεώσεις, Και ακόμα μας λείπουν πολλά πράγματα που πρέπει να τ’ αποκτήσουμε. Κι έτσι θα προχωρήσουμε για να ανακατακτάτε την τιμή να είσθε αγωνισταί αντάξιοι της 4ης Αυγούστου και για να σφυρηλατήσουμε μαζί με απόλυτη πίστι, με άγιο ενθουσιασμό και με απεριόριστη αφοσίωσι και μαχητικότητα μεγαλειώδες το μέλλον της Ελλάδος, σύμφωνα με την πολεμική μας ιαχή: Εμπρός για μια Ελλάδα νέα. Παιδιά μου, Είμαστε τώρα ένα εκατομμύριο διακόσιες πενήντα χιλιάδες αγωνισταί κάτω από τις γαλανόλευκες Σημαίες του Ελληνικού Φαλαγγιτισμού, μέσα σε μια ιερή και αδιάσπαστη ένωσι για να πραγματοποιήσουμε με θυσίες και με κόπους και με μόχθο και με ενθουσιασμό, αλληλέγγυα όλα τα παιδιά της Ελλάδος, χωρίς καμιά απολύτως διάκρισι, την Αναγέννησι της Πατρίδος μας...».

- Οργανόγραμμα της Ε.Ο.Ν.

Γενικός Αρχηγός. Τιμητική θέση στην οποία είχε ορισθεί παρ’ όλες τις αρχικές αντιδράσεις ο διάδοχος Παύλος και η σύζυγός του Φρειδερίκη. Γενικός Επιθεωρητής. Ήταν ο ηγέτης της 4ης Αυγούστου Ιωάννης Μεταξάς. Κ.Ε.Ν. (Κυβερνητικός Επίτροπος Νεολαίας). Ήταν ο Αλέξανδρος Ν. Κανελλόπουλος. Επιτελάρχης Ε.Ο.Ν. Ήταν ο Αστυνομικός Διευθυντής Ιωάννης Μουδρέας ο οποίος εκπόνησε το 1939 και τον Οργανισμό Εσωτερικής Υπηρεσίας της Εθνικής Οργανώσεως Νεολαίας. Γενικός Επόπτης. Περιφερειακός Διοικητής. Περιφερειακός Υποδιοικητής. Φαλαγγάρχης. Υποφαλαγγάρχης. Τετράρχης. Λοχίτης. Ομαδάρχης. Ενωμοτάρχης. Υπενωμοτάρχης.Οι Νεολαίοι ονομάζοντο Σκαπανείς και Φαλαγγίτες. Ως Σκαπανείς και Σκαπάνισσες γίνονται δεκτοί νέοι και νέες 8-14 ετών και ως Φαλαγγίτες και Φαλαγγίτισσες νέοι και νέες ηλικίας 14-25 ετών. Μπορούσαν να γίνουν δεκτοί και μέχρι της ηλικίας των 35 ετών εφόσον ήσαν αποδεδειγμένα μαχητικοί φορείς των ιδεολογικών αρχών της 4ης Αυγούστου. Όταν τα μέλη της Ε.Ο.Ν. (Φαλαγγίτες και Φαλαγγίτισσες) συμπλήρωναν το 25ο έτος της ηλικίας των, δεν διαγράφονταν από τη δύναμή της. Σε ό,τι αφορά τους Βαθμοφόρους μπορούσαν να υπηρετούν τη Νεολαία μέχρι και το 40ό έτος της ηλικίας των. Η εγγραφή των νέων στις τάξεις της Ε.Ο.Ν. δεν ήταν υποχρεωτική. Προσπάθεια εκ μέρους των βαθμοφόρων της Ε.Ο.Ν. ήταν να γίνουν όλοι ανεξαιρέτως οι νέοι και οι νέες της Ελλάδος μέλη της Ε.Ο.Ν. και να παραμείνουν και να δραστηριοποιηθούν συνειδητά σε αυτήν. Στο 3ο Κεφάλαιο του Οργανισμού Εσωτερικής υπηρεσίας της Ε.Ο.Ν., αναφέρεται χαρακτηριστικά μεταξύ άλλων: «Η εις τας τάξεις της Ε.Ο.Ν. εγγραφή νέων δεν είναι υποχρεωτική ουδέ πρέπει οι ιθύνοντες Μονάδας να μετέρχωνται μέσα πιεστικά, προσπαθούντες να αναγκάσουν νέους και νέας να εγγραφούν εις την Ε.Ο.Ν. παρά την θέλησίν των. Αν αύτη ήτο η αντίληψις του Κράτους, ουδέν θα ήτο ευκολώτερον από του να προβή η Πολιτεία εις νομοθετικά μέτρα υποχρεούντα όλους τους νέους Ελληνόπαιδας να γίνουν μέλη της Ε.Ο.Ν. Τοιαύτη όμως ουδέ πόρρωθεν υπήρξεν η θέλησις αυτής. Πρέπει όθεν σαφώς υπό πάντων να νοηθή ότι ο αγών της Ε.Ο.Ν. είναι αγών συνειδήσεων και συνεπώς αγών ιδεολογικός, αγών διαφωτίσεως, αγών συνειδητοποιήσεως. Αποστολή και καθήκον είναι να γίνη προσπάθεια ώστε όλοι ανεξαιρέτως οι νέοι και αι νέαι της Ελλάδος να γίνουν μέλη της Ε.Ο.Ν. και γινόμενοι να παραμείνουν συνειδητά τοιαύτα. Το πρώτον δέον να επιτευχθεί δια της διαφωτίσεως και της πειθούς, επ’ ουδενί λόγω δε δια του εξαναγκασμού. Το δεύτερον δέον να επιτευχθή δια της συνειδητοποιήσεως των ήδη μελών. (...) Η εγγραφή ολοκλήρου της ελληνικής νεολαίας εις την Ε.Ο.Ν. αποτελεί καθήκον όλων. Πρέπει να διαφωτισθή επί των ηθικών αξιών του νέου κράτους και να μεταδοθή η πίστις προς τον αγώνα και τον αρχηγόν. Η πίστις αύτη είναι πίστις προς την Ελλάδα, πίστις μέχρι θανάτου». Η σημαία της Ε.Ο.Ν. Ήταν η επίσημη ελληνική σημαία του Στρατού Ξηράς και στο μέσον του λευκού σταυρού έφερε το σήμα της Οργανώσεως, δηλαδή τον διπλό πέλεκυ με στέμμα, περιβαλλόμενο από δάφνες. Στολές Χρώματος σκούρου μπλε, με δίκοχο καπέλο, λευκές γκέτες και ζώνη. Διακριτικά για κάθε βαθμό. Η στολή ενέτασσε το νέο σε ένα οργανωμένο σύνολο και άμβλυνε κοινωνικές διαφορές και αδικίες. Χαιρετισμός Σύμφωνα με το Άρθρο 30 των Γενικών Διατάξεων του Κανονισμού Εσωτερικής Υπηρεσίας, «Ο χαιρετισμός αποδίδεται δια ζωηράς προτάσεως της δεξιάς χειρός τεταμένης με δακτύλους ηνωμένους και την παλάμην εις το ύψος του δεξιού οφθαλμού, κατά το πρότυπον του καθαρώς αρχαίου ελληνικού χαιρετισμού». Εκπαίδευση Η Τετάρτη είχε ορισθεί επισήμως ως ημέρα εκπαιδεύσεως για τη Νεολαία. Στην Ε.Ο.Ν. γινόταν ιδεολογική διαφώτιση, ηθική και πολιτική διαπαιδαγώγηση, στρατιωτική προπαίδευση για τα αγόρια με πορείες, κατασκηνώσεις, ασκήσεις αεράμυνας, κ.λ.π., και ανάλογα τεχνική εκπαίδευση για τα κορίτσια. Εδιδάσκετο επίσης υγιεινή, πρώτες βοήθειες, πρακτικές γνώσεις και οικοκυρικά για τους σχηματισμούς των κοριτσιών. Διοργανώνονταν αθλητικοί αγώνες, παιχνίδια, καθώς και καλλιτεχνικές δραστηριότητες. Εδιδάσκετο και εβιώνετο η πειθαρχία καθώς και το υψηλό εθνικό φρόνημα. Κατ’ αυτόν τον τρόπο η νεολαία της Ελλάδος αποκτούσε υψηλό σκοπό υπάρξεως και ιδανικά, και προσέβλεπε σε ΜΙΑ ΕΛΛΑΔΑ ΝΕΑ. Ιδεολογικό όργανο απετέλεσε το περιοδικό «Νεολαία» στη δημιουργία του οποίου πρωτεύοντα ρόλο έπαιξε η μεγάλη Ελληνίδα Εθνικοσοσιαλίστρια Σίτσα Καραϊσκάκη. Η «Νεολαία» με πλούσια ύλη και εικονογράφηση έγινε το κυριότερο εξωσχολικό ανάγνωσμα των μαθητών και μαθητριών της εποχής εκείνης.

Η αφανής προετοιμασία της εποποιίας

Ουδείς επίστευε την 28η Οκτωβρίου Ι940 ότι ήταν δυνατόν να αποκρούσει, και μάλιστα νικηφόρως, η Ελλάς την ιταλική επιδρομή. Διότι ο πολεμικός μηχανισμός της φασιστικής Ιταλίας ήταν τέλειος, και η γενικότερη στρατιωτική και διπλωματική κατάσταση στην Ευρώπη, δεν άφηνε περιθώρια αισιοδοξίας για την τύχη της Ελλάδος.Tο γεγονός ότι την ιστορική εκείνη περίοδο ή πατρίδα μας προσέφερε περισσότερα απ' όσα ανέμεναν οι φίλοι της και αιφνιδίασε με την προετοιμασία και το ηθικόν της τους εχθρούς, δεν ήταν τυχαίο. Χρειάστηκαν την προετοιμασία και προσπάθειες και μόχθος βαρύς που ειχαν ξεκινήσει σιωπηρώς από ετών. Οι τρεις "αρχιτέκτονες" του πολεμικού θαύματος, ο βασιλεύς Γεώργιος ο Β ,ο πρωθυπουργός Ιω. Μεταξάς και ο αρχιστράτηγος Αλεξ. Παπάγος, δεν βρέθηκαν προ απρόοπτου εκείνο το ξημέρωμα του 1940. Ειχαν συλλάβει ορθώς την εξέλιξη της διεθνούς καταστάσεως και ειχαν λάβει τις αποφάσεις τους. Για το ότι η Ελλάς θα βρισκόταν με την πλευρά των Συμμάχων, δηλαδή Ελευθερών κρατών κατά του φασισμού και ναζισμού, δεν υπήρχε η παραμικρή αμφιβολία. Άλλωστε, η Αγγλία και η Γαλλία το γνώριζαν από καιρό. Οι αποφάσεις ειχαν ληφθεί και τα μέτωπα ήσαν σαφή. Το ότι η ηγετική ελληνική "τριανδρία" ειχε χειριστεί σωστά το όλο ζήτημα, το βεβαιώνουν οι...αντίπαλοι του Μεταξά: Διότι εάν τον ακολουθούσαν στις αποφάσεις του μόνον oι οπαδοί του το θαύμα δεν θα ειχε συντελεστεί. Το γεγονός όμως ότι οι πολυπληθείς αντίπαλοι του καθεστώτος της "4ης Αυγούστου" έβαλαν στην άκρη τις κομματικές και ιδεολογικές αντιθέσεις και όλοι σαν ένας άνθρωπος με άκρατο ενθουσιασμό μπήκαν στη μάχη, φανερώνει ότι άπαντες ειχαν πειστεί, ότι η χώρα στις δυσχερείς εκείνες ώρες, βρισκόταν σε καλά χέρια. Υπάρχουν σήμερα οι μικρόψυχοι που προβάλλουν την δημαγωγική επινόηση, ότι τάχα το "ΟΧΙ" δεν το είπε ο Μεταξάς, αλλά ο ελληνικός λαός. Την ορθή απάντηση ειχε δώσει ο αείμνηστος Παν. Κανελλόπουλος, ο οποίος ήταν εξόριστος όταν εξερράγη ο ελληνοιταλικός πολεμος, και ζήτησε να στρατευθεί αμέσως και vα μεταβεί στο μέτωπο. Ιδού τι γράφει στο βιβλίο του "Τα χρόνια του μεγάλου πόλεμου": "Πρέπει να είμεθα, χωρίς άλλο, ευγνώμονες εις τον Ιω. Μεταξά, διότι είπε, ολομόναχος εις το σκοτάδι της νυκτός, το μέγα "όχι". Λέγουν όσοι αντικρίζουν με εμπάθεια και αυτά τα ανάγλυφα γεγονότα της Ιστορίας, ότι το "ΟΧΙ" δεν το είπεν ο Μεταξάς, ότι το είπεν ο ελληνικός λαός. Ναι, το είπεν ο ελληνικός λαός, αφού το είχε ειπεί ο Μεταξάς. Ο ατυχής και συμπαθής Εμμ. Γκράτσι εκτελών εντολή που δεν του άρεσε διόλου, εξύπνησε, την 3ην πρωινήν τον Μεταξά και όχι τον ελληνικόν λαόν. Εάν έλεγε ο Μεταξάς "ΝΑΙ", πως θα έλεγεν "ΟΧΙ" ο ελληνικός λαός, που θα εξυπνούσε αργότερα; Θα το έλεγε, βέβαια, μέσα του και θα το εξεδήλωνε και έμπρακτα, όταν θα ωργάνωνε μυστικά την αντίστασή του, αλλά η αλβανική εποποιία δεν θα εγράφετο ποτέ! Ας είμεθα, λοιπόν, τίμιοι απέναντι της Ιστορίας. Το μέγα "ΟΧΙ" είναι πράξις του Ιωάννου Μεταξά...".

Η μυστική προετοιμασία

Για να κατανοήσει όμως κανείς πως φθάσαμε στο θαύμα της Εποποιίας, πρέπει να γνωρίζει τους δύσκολους χειρισμούς της ελληνικής 'τριανδρίας' στο διπλωματικό επίπεδο, 4 χρόνια προ της κηρύξεως του πολέμου. Με δεδομένη την τοποθέτηση της Ελλάδος στο πλευρό της Βρεταννίας, έπρεπε παραλλήλως η ελληνική κυβέρνηση να χρησιμοποιεί μεγάλη μαεστρία στους διπλωματικούς χειρισμούς, ώστε να πείσει την πανίσχυρη ναζιστική Γερμανία, ότι η χώρα μας πολιτεύεται με "ουδετερότητα". Στόχος ήταν να μην προκαλέσει νωρίτερα εισβολή των στρατιών του Χίτλερ, ενώ συγχρόνως προετοίμαζε τον Στρατό μας για τα χειρότερα. Το έργο δεν ήταν καθόλου εύκολο και προπαντός δεν σήκωνε ερασιτεχνισμούς. Η μυστικότητα των κινήσεων ήταν επιβεβλημένη, πολύ περισσότερο, αφού η ξένη κατασκοπεία οργίαζε στον ελλαδικό χώρο. Κι ήταν χαρακτηριστικό το γεγονός, ότι ο Μεταξάς ακόμη και από στελέχη της κυβέρνησής του απέκρυπτε τις μύχιες σκέψεις του, επειδή γνώριζε ότι κατάσκοποι των Γερμανών ειχαν απλώσει τα δίχτυα τους παντού. Σ’ όλο αυτό το διάστημα, αγωνιώδης ήταν η προσπάθεια του Βασιλέως Γεωργίου, του Μεταξά και του Παπάγου να επιταχυνθούν και να υλοποιηθούν συμφωνίες που προέβλεπαν παράδοση πολεμικού υλικού στην Ελλάδα. Μια από τις πολλές φάσεις αυτού του κεφαλαίου, είναι κι αυτή που συνέβη τον Οκτώβριο του 1939: η γαλλική κυβέρνηση(και κυρίως οι στρατιωτικοί ηγέτες της) με την έναρξη του πόλεμου, άρχισαν να κινούνται στη Βαλκανική για τη δημιουργία μετώπου κατά της Γερμανίας. Γι’ αυτό πίεζαν την Ελλάδα, βάσει της εγγυήσεως που ειχαν δώσει, να συμμετάσχει στα σχέδιά τους. Πρωτεργάτης αυτής της πρωτοβουλίας που θύμιζε τη νοοτροπία του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου, ήταν ο Γάλλος στρατάρχης Βεϊγκάν, διοικητής των γαλλικών δυνάμεων στη Συρία, ο οποίος ειχε εκφράσει επανειλημμένα την επιθυμία να έρθει στην Αθήνα για σχετικές επαφές. Ο Μεταξάς όμως, που ήθελε να αποφύγει δυσάρεστες εμπλοκές σε περίπτωση που αυτές έβγαιναν στη δημοσιότητα, προτίμησε να αποστείλει τον συνταγματάρχη Κων. Δόβα να συναντήσει τον στρατηγό Βεϊγκάν, κάποια στιγμή που εκείνος βρισκόταν όχι στο Παρίσι, αλλά στην Άγκυρα. Ο Παπάγος είχε δώσει οδηγίες στον Δόβα ν’ αποφύγει συνομιλίες πολιτικού περιεχομένου, να δηλώσει ότι η Ελλάς, εφόσον δεν υφίστατο επίθεση, ήταν αποφασισμένη να τηρήσει και να προασπίσει την ουδετερότητά της και να πιέσει για την έγκαιρη αποστολή του πολεμικού υλικού που είχε παραγγελθεί στην Αγγλία και στη Γαλλία. Όπως φαίνεται μέσα από τα έγγραφα που έφερε στη δημοσιότητα ο πρέσβης κ. Βελλιάδης, στις συνομιλίες αυτές ετέθη το θέμα χρησιμοποίησης της Θεσσαλονίκης από τις γαλλικές δυνάμεις στη Συρία, καθώς και το ενδεχόμενο ελληνικής εκστρατείας κατά των Ιταλών στην Αλβανία. Ο συνταγματάρχης Δόβας τόνισε ότι “εάν υπάρξουν υλικό και αεροπορικές δυνάμεις, δυνάμεθα να αναλάβουμε επιθετικός επιχειρήσεις στην Αλβανία, επί τω τελικώ σκοπώ να απορρίψωμεν τους Ιταλούς στην θάλασσαν…”. Ο Βεϊγκάν εξάλλου, αναφερόμενος στο θέμα της απόβασης συμμαχικών δυνάμεων στη Θεσσαλονίκη, υπογράμμιζε ότι: “Εάν πρόκειται περί ιταλικών δυνάμεων εξ Αλβανίας, ο ελληνικός Στράτος μόνος του, δύναται να αντεπεξέλθει. Αλλά εάν πρόκειται περί επιχειρήσεων των Γερμανών από βορρά, τότε ο ελληνικός στρατός απησχολημένος προς Αλβανίαν, δεν θα είναι αρκετός και θα χρειασθούν ενισχύσεις, αι οποίοι δύνανται να είναι αι δυνάμεις εκ Συρία ή να επακολουθήσουν και άλλαι εκείθεν ή εκ Σμύρνης”. Οι συνομιλίες πάντως δεν κατέληξαν σε τίποτε το συγκεκριμένο. Τον ίδιο μήνα, οι στρατιές του Χίτλερ εισέβαλαν στην Πολωνία. Το γεγονός ανησύχησε την ελληνική κυβέρνηση. Ο αρχιστράτηγος Παπάγος κάλεσε αμέσως τους στρατιωτικούς ακολούθους της Αγγλίας και της Γαλλίας, προκειμένου να συζητήσουν για το περιεχόμενο της αγγλογαλλικής εγγύησης. Ο Παπάγος ζήτησε από τους ακόλουθους να επισπευσθεί η παράδοση του πολεμικού υλικού που ειχε παραγγελθεί και ακόμη ζήτησε τη δυνατότητα αποστόλης συμμαχικών δυνάμεων στην Ελλάδα, προκείμενου να παρεμποδίσουν την ενίσχυση των ιταλικών δυνάμεων στην Αλβανία. Ο Έλληνας αρχιστράτηγος τόνισε, ότι σε περίπτωση ιταλικής ή ιταλοβουλγαρικής επίθεσης κατά της Ελλάδος, θα ήταν αναγκαία η εξασφάλιση των θαλασσίων συγκοινωνιών, καθώς και η συνδρομή της συμμαχικής αεροπορίας. Η προσπάθεια της Γαλλίας για δημιουργία βαλκανικού μετώπου, συνεχίστηκε μέχρι την κατάρρευση αυτής της χώρας τον Ιούνιο του 1940. Τα σχετικά όμως μνημόνια, τα σημειώματα και οι εκθέσεις που περιέγραφαν μεταξύ άλλων λεπτομερώς και τις ελληνογαλλικές επαφές, έπεσαν στα χέρια των Γερμανών, όταν πανικόβλητα τα γαλλικά στρατεύματα οπισθοχωρούσαν. Οι Γάλλοι στρατιωτικοί τότε, εγκατέλειψαν αυτά τα μυστικά έγγραφα μέσα σε σιδηροδρομικό βαγόνι, στην πολίχνη Σαριτέ. Η θέση της Ελλάδος κατέστη εξαιρετικά δύσκολη. Οι Γερμανοί κατηγόρησαν την ελληνική κυβέρνηση ότι συμμετείχε στην προπαρασκευή επιθετικών σχεδίων εναντίον τους. θα χρειαζόταν τόμος ολόκληρος για να εκθέσει κανείς όλον τον δύσκολο διπλωματικό αγώνα της ελληνικής κυβέρνησης, προκειμένου να αποφύγει ή να καθυστερήσει την επέμβαση των ναζιστικών στρατευμάτων. Και αποτελεί γεγονός ότι η Ελλάδα, με μηδαμινή συμμαχική βοήθεια, ουσιαστικά πολέμησε μόνη της κατά των δυνάμεων του φασισμού και προκάλεσε τον παγκόσμιο θαυμασμό. Για την αγωνιώδη πολεμική προετοιμασία της χώρας μας, έχουν εξαιρετικό ενδιαφέρον όσα γράφει στο απόρρητο ημερολόγιό του, ο Κων. Μανιαδάκης. Ο πανίσχυρος υπουργός Ασφαλείας, ήταν μεταξύ των πλέον εμπίστων συνεργατών του Μεταξά και γι’ αυτόν τον λόγο, εγνώριζε όσο λίγοι τα παρασκήνια εκείνης της κρίσιμης περιόδου. Γράφει ο Μανιαδάκης: “Κατά την περίοδον 1936-1941, η οποία είναι η περίοδος της εντατικής προς πόλεμον προπαρασκευής μας, εγώ συνέβη να ασκώ υπούργημα, το οποίο μου επέτρεπε έχοντας και την απόλυτην προσωπικήν εμπιστοσύνην και εκτίμησην του Ιωάννου Μεταξά, να γνωρίζω πολλά πράγματα. Αλλά επιπλέον, καθ’ όλην την περίοδον της διεξαγωγής του πολέμου της μικράς Ελλάδος, εναντίον των δύο μεγάλων αυτοκρατοριών, της ιταλικής και της γερμανικής, εγώ με το εμπόλεμον κλιμάκιον του Υπουργείου Ασφαλείας, συστεγαζόμην εις το ξενοδοχείον της ‘Μεγάλης Βρεταννίας’ με τον Βασιλέα Γεώργιον, τον πρωθυπουργόν και τον Αρχιστράτηγον με το Στρατηγείο του. Είναι συνεπώς πολύ φυσικό να γνωρίζω πολλά απόρρητα από εκείνα τα οποία δεν έγιναν κτήμα των πολλών, αλλά επέδρασαν αποφασιστικά εις το αποτέλεσμα του πολέμου, και συνέθεσαν την Νίκην και την Δόξαν. Η άγνοια των στοιχείων αυτών, γίνεται πολλάκις αιτία εσφαλμένων κρίσεων και συνπερασμάτων εκ μέρους ανθρώπων, οι οποίοι διέπονται από απόλυτον καλήν πίστην…”. Ο Μανιαδάκης τονίζει ότι όλη η προπαρασκευή της χώρας για τον επερχόμενο πόλεμο, “συνετελέσθη χωρίς μιαν λίραν ή ένα δολλάριο ξένην βοήθειαν, δηλαδή με χρήματα καθαρώς ελληνικά και μέσα στα πλαίσια της αυτοδυνάμου οικονομικής μας δυνατότητος”. Και στη συνέχεια επιβεβαιώνει όσα έρχονται τωρα στο φως από τα απόρρητα αρχεία ξένων κρατών. Δηλαδή την υπεράνθρωπη προσπάθεια της ελληνικής πλευράς να προετοιμασθεί για την παγκόσμιο σύρραξη, χωρίς να γίνει στόχος. Σημειώνει ο Μανιαδάκης: “Αλλ’ εάν η άνευ πολέμου υποταγή εις τον αντίπαλον είναι εύκολος διέξοδος διά λαούς χωρίς ιστορικήν και εθνικήν συνείδησιν και συνέχειαν, όμως διά τον Ελληνικόν λαόν, ο οποίος φέρει επί των ώμων του το βάρος της κληρονομίας τεσαράκοντα αιώνων, η άνευ πολέμου υποταγή ήτο κάτι το ουσιαστικώς αδύνατον και εθνικώς απαράδεκτον…”. Και προσθέτει: “Ποια όμως ηδύνατο να είναι η στρατηγική εκείνη σύλληψις, η οποία ενώ δεν θα έδινε εις τον αντίπαλον ουδεμίαν αφορμήν διά να ενισχύσει περαιτέρω τας επιθετικάς του δυνάμεις, θα επέτρεπε συγχρόνως, να αντιμετωπισθεί επιτυχώς η εισβολή; Εάν ημείς εκάμναμε εμφανείς στρατιωτικάς συγκεντρώσεις εις τα βορειοδυτικά μας σύνορα ή και εάν ακόμη, έστω και μακράν των συνόρων μας εκάμναμεν εμφανή ποσοτικήν αύξησιν του ενεργού στρατού΄, τούτο θα επέφερε μοιραίως αντίστοιχον και εις πολύ ανώτερον βαθμόν αύξησιν των εν Αλβανία δυνάμεων του αντιπάλου…”. Κι ο Μανιαδάκης αποκαλύπτει ότι: “Το σχέδιον του Μεταξά, ήτο μεγαλοφυές εν τη απλότητί του, διότι συνίστατο εις το να έχει εξαπατηθεί ο αντίπαλος εις τοιούτον βαθμόν, ώστε να μην έχει θεωρηθεί αναγκαίον να συγκεντρώσει εις τον χώρον της Αλβανίας σοβαράς δυνάμεις. Τοιουτοτρόπως, την στιγμήν της επιθέσεως, να μας έπληττε με το δυνατόν ελάχιστον των δυνάμεών του, τας οποίας θα ηδύναντο κατά κάποιον τρόπον, να επιβραδύνουν οι ασθενείς δυνάμεις της προκαλύψεώς μας…”.

- Μ. Πάλαιρετ: “Δυστυχώς δεν…”

Μόνη ουσιαστικά η Ελλάς, προχωρούσε προς την μεγάλη αναμέτρηση. Γεώργιος, Μεταξάς και Παπάγος έκαναν όλες τις προσπάθειες για να μην δώσουν στους Ιταλούς πρόσχημα να επιτεθούν ένεκα ελληνικής προκλήσεως. Ζητούσαν από τους Βρεττανούς να μην παραβιάζουν τα ελληνικά χωρικά ύδατα. Δεν επιθυμούσαν να γίνουν βρεττανικές εγκαταστάσεις στην Κρήτη, για να μην εκθέσουν την ελληνική ουδετερότητα. Από το άλλο μέρος όμως, ήσαν έτοιμοι να αντιμετωπίσουν κάθε επίθεση των Ιταλών με γενναιότητα και να μην υποκύψουν σε κανεναν εκφοβισμό. Το εδήλωσε σαφώς αυτό ο Μεταξάς στον Άγγλο πρεσβευτή στην Αθήνα σερ Μ. Πάλαιρετ. Εκείνος μετέδωσε την πληροφορία στο Λονδίνο, και ζήτησε οδηγίες για το τι θα έπρεπε να πει στον Έλληνα πρωθυπουργό, σχετικά με την βοήθεια που θα μπορούσε να προσφέρει η Αγγλία σε περίπτωση ιταλικής επιθέσεως εναντίον της Ελλάδος. Το Λονδίνο τηρούσε επιφυλακτική στάση. Στις 16 Αυγούστου 1940, ο Πάλαιρετ στέλνει επείγον τηλεγράφημα: “Αύριον το πρωί εις τας 2, θα δω τον πρωθυπουργόν. Έχετε κανένα μήνυμα;”. Η απάντηση από το Λονδίνο, είναι σωρεία δικαιολογιών: “Δυστυχώς η Μεγάλη Βρεταννία, δεν δύναται να δώσει ενθαρρυντικάς υποσχέσεις… ”. Έτσι πολεμήσαμε… του Χρήστου Παππά

- 1940: Το Πανεθνικόν προσκλητήριο

Πριν από 51 χρόνια ο Αθανάσιος Γκούμας, ένας Μακεδονομάχος από τα Γρεβενά, κατετάγη σε ηλικία 66 ετών ως εθελοντής στον Ελληνικό Στρατό. Έγινε ο θρυλικός "παππούς" του αλβανικού μετώπου ή "Καπετάν-πόλεμος" όπως τον ονόμαζαν οι στρατιώτες μας. Ο ηρωικός λεβεντόγερος βουτήχθηκε μαζί με τους στρατιώτες μας στο χιόνι, μούσκεψε κι αυτός στις βροχές, πείνασε κι αυτός τυλιγμένος μέσα στη χλαίνη του. Ο θρυλικός "παππούς" πολέμησε με το "μάϊλιχέρ" του τους εισβολείς, και είχε τη δόξα, στα 66 του χρόνια να τραυματιστεί δύο φορές και να ξαναγυρίσει στην πρώτη γραμμή, αλλά και την πίκρα να χάσει σε εκείνον τον πόλεμο το μεγάλο του γιo Αχιλλέα, που σκοτώθηκε στο Πόγραδετς την τελευταία μέρα του πολέμου.Ο Αθανάσιος Γκούμας δεν ήταν όμως παρά ένας από τους χιλιάδες Έλληνες που "με το χαμόγελο στα χείλη" ανταποκρίθηκαν στο Προσκλητήριο της Πατρίδος το πρωί εκείνης της Δευτέρας 28 Οκτωβρίου 1940. Χαρακτηριστικό δείγμα της πανεθνικής αντίστασης αποτέλεσε και η συμβολή του αμάχου πληθυσμού στην προάσπιση της Πατρίδος. Πώς να μην σταθούμε στην προσφορά της Ελληνίδας στη γραμμή του μετώπου, που μέσα στη λαίλαπα του πολέμου μετέφερε πολεμοφόδια στο μαχόμενο Στρατό μας με δύναμη, αυταπάρνηση και γενναιότητα; Δεν ήσαν όμως μόνο οι Ηπειρώτισσες της πρώτης γραμμής που πολέμησαν τον εισβολέα, αλλά και οι γυναίκες των μετόπισθεν που συνέδραμαν τους πατέρες, γιους, αδελφούς και άνδρες τους με τρόπο και φρόνημα ανάλογο των αρχαίων Σπαρτιατισσών. Για να καταλάβουμε το αλύγιστο εθνικό φρόνημα που επικρατούσε στην Ελλάδα και το οποίο είχε βεβαίως καλλιεργηθεί από το Εθνικό Καθεστώς της 4ης Αυγούστου, αρκεί να μεταφέρουμε δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα όπως τα αναφέρει ο Χρήστος Ζαλοκώστας στο "Περιβόλι των Θεών":"Ένας πατέρας, άμα πήρε την είδηση πως ο γιος του σκοτώθηκε στο μέτωπο και άκουσε την κόρη του ν' απορεί με τι τρόπο θα έλεγαν τέτοια είδηση στη μάνα, της είπε:- Γιατί να το μάθει με τρόπο η μάνα σου; Μήπως πέθανε το παιδί μας; Στον πόλεμο σκοτώθηκε!", κι ακόμη:"Μία γυναίκα, που είδε το μοναχογιό της να γυρίζει κουτσός με δεκανίκια, του είπε:- Μη λυπάσαι, παιδί μου. Σε κάθε σου βήμα ο κόσμος θα βλέπει την παλικαριά σου..." Μεγάλη ήταν και η προσφορά στον εθνικό αγώνα των νέων, αγοριών και κοριτσιών της Εθνικής Οργανώσεως Νεολαίας (Ε.Ο.Ν.), των κυριών της "Φανέλας του Στρατιώτου", καθώς και των Αδελφών Νοσοκόμων που στελέχωσαν τα Νοσοκομεία της πρώτης γραμμής, αλλά και των μετόπισθεν.Την εποχή των εχθροπραξιών, προκειμένου να τονωθεί ακόμη περισσότερο το ηθικό των Ελλήνων στρατιωτών αλλά και των αμάχων, χρησιμοποιήθηκε από το τότε Υπουργείο Τύπου η προπαγανδιστική αρχή του "εξευτελισμού του εχθρού". Στη "μάχη" αυτή ρίχθηκαν γελοιογράφοι, συνθέτες και δημοσιογράφοι οι οποίοι δημιούργησαν την εικόνα του φυγόμαχου, δειλού ιταλού στρατιώτη. Ο μύθος αυτός συντηρήθηκε και μεταπολεμικά προκειμένου να στηριχθεί το ιδεολόγημα της δήθεν "αντιφασιστικής πάλης" του λαού μας, παραβλέποντας έντεχνα το ότι οι Έλληνες πολέμησαν όπως θα πολεμούσαν οποιονδήποτε ξένο που θα υπέβλεπε την ακεραιότητα της Πατρίδος τους, όπως άλλωστε είχαν κάνει τόσες και τόσες φορές στην Ιστορία της Ελλάδος. Ας μην ξεχνούμε εξάλλου ότι και το καθεστώς της 4ης Αυγούστου είχε πολλά κοινά ιδεολογικά χαρακτηριστικά με το Ιταλικό φασιστικό καθεστώς. Όμως, το γεγονός αυτό δεν εμπόδισε των Ιωάννη Μεταξά να λάβει την περί αντιστάσεως στον εισβολέα απόφαση, και να καλέσει τον Ελληνικό λαό στον υπέρ πάντων αγώνα."...Τώρα θα αποδείξομεν εάν πράγματι είμεθα άξιοι των προγόνων μας και της ελευθερίας, την οποίαν μας εξησφάλισαν οι προπάτορές μας. Όλον το Έθνος ας εγερθεί σύσσωμον.Αγωνισθείτε δια την Πατρίδα, τας γυναίκας, τα παιδιά σας και τας ιεράς μας παραδόσεις. Νυν υπέρ πάντων ο αγών."(Διάγγελμα Ι. Μεταξά προς τον Ελληνικό λαό, 28η Οκτωβρίου 1940).Ο Ελληνικός Στρατός, λοιπόν δεν πολέμησε εναντίον μιας ιδεολογίας, αλλά εναντίον ενός άλλου εχθρικού στρατού, ασυγκρίτως ανωτέρου, υλικά, όχι όμως τόσο όσο ήθελε η προπαγάνδα του τότε ιταλικού καθεστώτος. Είχε και ο Ιταλικός στρατός να αντιμετωπίσει προβλήματα όμοια με αυτά που αντιμετώπιζε ο Ελληνικός: κακές καιρικές συνθήκες, ελλιπή τροφοδοσία, κρυοπαγήματα, κλπ. Εκείνο που τελικά υπερίσχυσε ήταν η αδάμαστη Ελληνική Ψυχή που ώθησε τον Έλληνα Στρατιώτη να πολεμήσει με περίσσιο θάρρος έναν στρατό που επιχειρούσε έναν άδικο πόλεμο.Το έπος του '40 ήταν η απάντηση των Ελλήνων σ' ένα πανεθνικό προσκλητήριο του οποίου απόντες ήσαν όπως πάντοτε οι κομμουνιστές. Βλέπετε, ίσχυε, τότε το πρόσκαιρο σύμφωνο φιλίας Γερμανίας - ΕΣΣΔ (Σύμφωνο Μολότωφ - Ρίμπεντροπ), και το ΚΚΕ, υπάκουο στις εντολές της Μόσχας διακήρυττε ότι κακώς πολεμούμε τους Ιταλούς. Ο τότε Γ.Γ. του ΚΚΕ Νίκος Ζαχαριάδης δεν αφήνει καμία αμφιβολία γ' αυτό:"Ο Μεταξάς από την πρώτη στιγμή έκαμε πόλεμο φασιστικό, κατακτητικό πόλεμο"Για το Ζαχαριάδη εχθρός δεν είναι ο ιταλικός στρατός, αλλά "ο κύριος εχθρός του λαού (είναι ο Μεταξάς), η ανατροπή του είναι το πιο άμεσο και ζωτικό συμφέρον της χώρας".(Γ' επιστολή Ν.Ζαχαριάδη, 17-1-1941). Αλλά και η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ στο "μανιφέστο" της 7-12-1940 καλούσε τους Έλληνες στρατιώτες να λιποτακτήσουν: "Ο πόλεμος προκλήθηκε από την βασιλομεταξική σπείρα. Δεν μπορεί να έχει την παραμικρή σχέση με την υπεράσπιση της πατρίδος μας... Καλούνται οι στρατιώτες να αρνηθούν να πολεμήσουν..."Με την εκδήλωση της εαρινής ιταλικής επιθέσεως το Μάρτιο του 1941 το ΚΚΕ καλούσε με ανακοίνωσή του (18 Μαρτίου 1941) τους Έλληνες στρατιώτες να εγκαταλείψουν τον αγώνα, και τον Ελληνικό λαό να παραδειγματιστεί από τον "ηρωικό αδελφό λαό της Βουλγαρίας". Η ίδια εθνοπροδοτική αυθάδεια του ΚΚΕ συνεχίστηκε και όταν μας επετέθησαν οι Γερμανοί.Σε προκήρυξη του ΚΚΕ της 14-4-41 εκαλείτο ο λαός να σκεφθεί "πόσο διαφορετικά θα ήταν η θέση του σήμερα, αν η επιστράτευση της 28ης Οκτωβρίου 1940 μετατρεπόταν σε λαϊκό ξεσήκωμα, να σκεφτεί ακόμα πως αν το σωτήριο αυτό ξεσήκωμα δεν έγινε, αιτία είναι η πλάνη του λαού ότι ο πόλεμος ήταν δίκαιος".Η στάση των κομμουνιστών άλλαξε μόνον όταν εκδηλώθηκε η αιφνιδιαστική γερμανική επίθεση της 22 Ιουνίου 1941 κατά της ΕΣΣΔ. Τότε όλοι οι κομμουνιστές και μαζί με αυτούς και το ΚΚΕ καλούσαν τους λαούς να αγωνισθούν για την υπεράσπιση της σοβιετικής τους πατρίδας.(Απόφαση ΚΕ του ΚΚΕ, 1-8-41)Αυτοί ήταν οι "πατριώτες" κομμουνιστές... Χάριν λοιπόν της ιστορικής αληθείας, όταν αναφερόμαστε στο έπος του 1940, καλό είναι να αναφέρουμε ότι το δημιούργησαν όχι οι πληρωμένοι λακέδες της Σοβιετίας, αλλά οι στο Γένος και στο Φρόνημα Έλληνες.

Tο «OXI» του Ιωάννου Μεταξά και τα «ΝΑΙ» των γραικύλων

Και αυτήν την 28η Οκτωβρίου ουδείς θα αναφερθεί στον πατέρα της νίκης, σε αυτόν που εκφράζοντας τη θέληση, το ήθος και την πολιτική αρετή του ελληνισμού είπε το μεγάλο "Όχι" εκείνο το ιστορικό πρωινό της 28ης Οκτωβρίου του 1940! Όλοι, πλην ελαχίστων, θα λησμονήσουν να πουν έστω και μία λέξη για τον Ιωάννη Μεταξά, τον Εθνικό Κυβερνήτη, τον ηγέτη του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου, που ήταν αυτό που οδήγησε τον λαό στο έπος του 1940! Δεν θα πουν ακόμη τίποτε για τους εξαίρετους και γενναίους αξιωματικούς, που έγραψαν χρυσές σελίδες δόξης στα βουνά της Βορείου Ηπείρου! Αντίθετα θα πουν πολλά για αυτούς που προπαντός ήσαν απόντες. Γι' αυτούς, που ήσαν απόντες από το μεγάλο "ΟΧΙ" γιατί η πολιτική τους καθοδήγηση, που ξεκινούσε από την Μόσχα, έτσι τους είχε τότε διατάξει…Και αυτή την 28η Οκτωβρίου θα πουν στα παιδιά μας στα σχολεία τα μεγάλα ψέμματα, που το πολιτικό κατεστημένο επιθυμεί και το συμφέρει να λέγονται αυτήν την ημέρα και θα δούμε ακόμη να παρελαύνουν αντιπροσωπείες "αγωνιστών" του ΕΛΑΣ, ενώ κανείς δεν θα πει μια λέξη για το Ιωάννη Μεταξά! Ούτε μια λέξη για τον Ιωάννη Μεταξά δεν θα πουν στις δυνάμεις των ενόπλων δυνάμεων, καίτοι υπήρξε στρατιωτικός και μάλιστα εξαιρετικά διακεκριμένος. Αυτοί που σήμερα μας κυβερνούν και δεν αναφέρομε μόνον στην κυβέρνηση, αλλά στο σύνολο της πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής εξουσίας δεν συγχωρούν ότι ο Ιωάννης Μεταξάς δημιούργησε ένα εθνικό κράτος, δεν συγχωρούν στον Ιωάννη Μεταξά ότι υπήρξε ο ηγέτης ενός εθνικού καθεστώτος, του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου! Επιπλέον υποκρίνονται όσοι τιμούν το "ΟΧΙ", την ίδια στιγμή που λέγουν προς κάθε κατεύθυνση ΝΑΙ στον κάθε εχθρό του Έθνους. Λένε ΝΑΙ στην ερήμωση της Βορείου Ηπείρου, λένε ΝΑΙ στην συνεχιζόμενη κατοχή της Κύπρου, λένε ΝΑΙ στους Σκοπιανούς σφετεριστές της Ιστορίας μας, λένε ΝΑΙ στα τουρκικά σχέδια για διχοτόμηση του Αιγαίου. Υποκρίνονται όσοι τιμούν το "ΟΧΙ", όσοι τιμούν την ηρωική αντίσταση του Έθνους μας, όντας οι ίδιοι γραικύλοι και μειοδότες.

- Tότε και τώρα

Τότε είπαμε ΟΧΙ και είπαμε το ΟΧΙ απέναντι σε μια αυτοκρατορία, απέναντι στην Ιταλία των οκτώ εκατομμυρίων στρατιωτών. Σήμερα οι γραικύλοι λένε αβασάνιστα ναι στον κάθε ξυπόλυτο Αλβανό ή Σκοπιανό, που με θράσος μας απειλεί. Σήμερα λέμε ναι, όπως είπαμε ναι το 1974 στην Κύπρο γιατί η "Κύπρος ήταν μακριά", όπως είπαμε ναι στα Ίμια και υποστείλαμε την Σημαία μας. Τότε κυβερνούσε τη χώρα ένα εθνικό καθεστώς, σήμερα την κυβερνούν οι πολιτικοί, που χωρίς κανέναν ενδοιασμό υποστέλλουν τη Σημαία μας από εθνικό έδαφος. Τότε δεν είχαμε κόμματα και εκλογές, αλλά η Σημαία μας δεν υπεστάλη και προέλασε νικηφόρα προς τη Χειμάρρα, το Αργυρόκαστρο, την Κορυτσά, που ακόμη προσμένουν έναν άλλο Ιωάννη Μεταξά, μια άλλη γενιά ηρώων για να ξαναπάνε την Γαλανόλευκη στα αιματοβαμμένα χώματά τους.

- «Διάγγελμα του Πρωθυπουργού προς τον Ελληνικόν Λαόν»

28 Οκτωβρίου 1940

"Η στιγμή επέστη που θα αγωνισθώμεν δια την ανεξαρτησίαν της Ελλάδος, την ακεραιότητα και την τιμήν της. Μολονότι ετηρήσαμεν την πλέον αυστηράν ουδετερότητα και ίσην προς όλους, η Ιταλία, μη αναγνωρίζουσα εις ημάς το δικαίωμα να ζώμεν ως ελεύθεροι Ελληνες, μου εζήτησε σήμερον την 3ην πρωινήν την παράδοσιν τμημάτων του εθνικού εδάφους, κατά την ιδίαν αυτής βούλισιν, και μου ανεκοίνωσεν ότι, προς κατάληψιν αυτών, η κίνησις των στρατευμάτων της θα ήρχιζε την 6ην πρωινήν. Απήντησα εις τον Ιταλόν Πρέσβυν ότι θεωρώ και το αίτημα αυτό καθ' εαυτό και τον τρόπον με τον οποίον γίνεται τούτο ως κήρυξιν πολέμου της Ιταλίας κατά της Ελλάδος.Τώρα θα αποδείξωμεν εάν πράγματι είμεθα άξιοι των προγώνων μας και της ελευθερίας την οποίαν μας εξησφάλισαν οι προπάτορές μας. Όλον το Έθνος ας εγερθή σύσσωμον. Αγωνισθείτε δια την Πατρίδα, τας γυναίκας και τα παιδιά σας και τας ιεράς μας παραδόσεις.Νυν υπέρ πάντων ο αγών

Ιωάννης Μεταξάς

ΤΟ ΩΣ ΑΝΩ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΙΩΑΝΝΗ ΜΕΤΑΞΑ ΚΑΙ ΣΤΗN ΤΕΤΑΡΤΗ ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1936 ΕΧΕΙ ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΤΕΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΣΗΜΗ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ ΤΟΥ ΛΑΙΚΟΥ ΕΘΝΙΚΙΣΤΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ «ΧΡΥΣΗ ΑΥΓΗ»