Ανήμερα του Σταυρού, στις 14 Σεπτεμβρίου του 1814, στην Οδησσό και με τον πόθο για την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού να πυρώνει τις καρδιές τους και τις καρδιές ολόκληρου του Γένους, συναντιούνται και ιδρύουν την Φιλική Εταιρία, ο 35χρονος Νικόλαος Σκουφάς από το Κομπότι της Άρτας, ο 42χρονος Εμμανουήλ Ξάνθος από την Πάτμο και ο 26χρονος Αθανάσιος Τσακάλωφ από τα Γιάννενα... Στόχος της ήταν η προετοιμασία του απελευθερωτικού αγώνα των Ελλήνων και ο τρόπος δράσης και εξάπλωσης της συνωμοτικός. Η Φιλική Εταιρεία οργανώθηκε με μεγάλη μυστικότητα. Οι Φιλικοί μυούνταν στην Εταιρεία με μυστικό όρκο και επικοινωνούσαν με κώδικες, ψευδώνυμα και συνθηματικές λέξεις. Σκοπός της η γενική επανάσταση των Ελλήνων για την «ανέγερσιν και απελευθέρωσιν του Ελληνικού Έθνους και της Πατρίδoς μας», όπως λέει ο Ξάνθος στα «Aπομνημονεύματά» του «Δια να ενεργήσωσι μόνοι των ό,τι ματαίως από πολλού χρόνου ήλπιζον από την φιλανθρωπίαν των χριστιανών βασιλέων...»
Μετά τα πρώτα χρόνια και εως το 1821, η ανάπτυξη της Φιλικής Εταιρίας είναι αντυπωσιακή και μέλη της ανάμεσα σε χιλιάδες άλλους μυημένους οι Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, Οδυσσέας Ανδρούτσος, Αναγνωσταράς, ο αρχιμανδρίτης Γρηγόριος Δικαίος (Παπαφλέσσας), οι Φαναριώτες Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος και Νέγρης, οι μεγαλοκαραβοκύρηδες Κουντουριώτηδες, οι μεγαλοκoτζαμπάσηδες Ζαΐμης, Λόντος, Νοταράς, ο μητροπολίτης Παλαιών Πατρών Γερμανός κ.ά.
Με πυραμιδοειδή διάρθροση και στην κορυφή την "Αόρατο Αρχή" οι εντολές της εκτελούνταν ασυζητητί από τα μέλη της που είχαν ορκιστεί για τον μεγάλο σκοπό... «Ορκίζομαι εις το όνομα της αληθείας και της δικαιοσύνης, ενώπιον του Υπερτάτου Όντος, να φυλάξω, θυσιάζων και την ιδίαν μου ζωήν, υποφέρων και τα πλέον σκληρά βάσανα το μυστήριον, το οποίον θα μου εξηγηθεί και ότι θα αποκριθώ την αλήθειαν εις ό,τι ερωτηθώ».
To 1818 ή έδρα της Φιλικής Εταιρίας μταφέρερετε στην Κωνσταντινούπολη και την ίδια χρονιά σε ηλικία 39 χρονών ο Νικόλαος Σκουφάς πεθαίνει αφήνωντας δυσαναπλήρωτο κενό. Αλλά το 1820 χρονιά καταλύτης για την Εταιρία και τον Αγώνα, την αρχηγία της αναλαμβάνει ο Αλέξανδρος Υψηλάντης. Δυό χρόνια πριν ο Ιωάννης Καποδίστριας είχε αρνηθεί την είσοδο του στην Φ.Ε. πιστεύοντας μάλιστα πως οι Φιλικοί θα έφεραν την ευθύνη για τον όλεθρο που προμηνυόταν στην Ελλάδα...
Σχεδόν 200 χρόνια μετά, στην σημερινή και εως τώρα απελευθερωμένη Ελλάδα, οι σκοποί και η δράση της Φιλικής Εταιρίας συνεχίζουν να εμπνέουν και να δείχνουν τον δρόμο για την Εθνική ολοκλήρωση και την λύτρωση ΟΛΟΚΛΗΡΗΣ της Πατρίδας, που παραμένει κάτω από τον ζυγό, αλλά και την αποτίναξη της εσωτερικής σκλαβιάς...